Programy aktywności Marianny i Christophera Knillów
Programy Aktywności zostały stworzone przez małżeństwo Mariannę i Christophera Knillów. Pracując przez wiele lat z osobami niepełnosprawnymi, doszli oni do przekonania,
że odpowiednio skonstruowany program terapeutyczny jest w stanie obudzić inicjatywę nawet w osobach najgłębiej upośledzonych, a więc najbardziej wycofanych. Oparli się
na założeniu, że najważniejszym kanałem sensorycznym jest skóra. Dotyk jest bowiem pierwszym wrażeniem, jakiego doznajemy. Od wrażliwości dotykowej zależy umiejętność nawiązania kontaktu z otoczeniem. Ten jest z kolei podstawą kształtowania się kolejnych umiejętności w tym – jakże istotnej – komunikacji.
Wczesna komunikacja między niemowlęciem, a dorosłym wyraża się właśnie poprzez dotyk. W swoich Programach Aktywności autorzy skojarzyli ruch i dotyk ze specjalnie skomponowaną muzyką. Wykonując przy muzyce określone ćwiczenia, dziecko uczy się odczuwania własnego ciała i otwiera się na doznania dotykowe z otoczenia.
Program Aktywności składa się z sześciu części:
● Programu Wprowadzającego;
● Programu Specjalnego dla dzieci ze znaczną niepełnosprawnością ruchową;
● Programu Pierwszego, koncentrującego się na ćwiczeniach górnej partii ciała;
● Programu Drugiego, koncentrującego się na ćwiczeniach dolnej partii ciała;
● Programu Trzeciego wymagającego od uczestnika większej sprawności i koordynacji ruchowej, a także uwagi;
● Programu Czwartego – najtrudniejszego – gdzie dużą rolę odgrywa już własna inicjatywa dziecka (np. taniec)
Podczas realizacji wszystkich programów każdy ruch dziecka wspierany jest przez specjalny akompaniament muzyczny, będący sygnałem konkretnej aktywności. Zadaniem muzyki jest stymulacja uwagi, a także stwarzanie korzystnych podstaw do uczenia się. Dziecko zapamiętuje kolejne sekwencje sygnałów muzycznych, co sprawia, że dotyk terapeuty jest dla niego przewidywalny. Taka rytualizacja aktywności jest dla dziecka źródłem poczucia bezpieczeństwa.
Wykorzystywane w tej metodzie sygnały muzyczne odzwierciedlają rytm i charakter każdej czynności. Ważnym elementem realizacji programów jest świadome i aktywne używanie głosu przez terapeutę, który słowami i intonacją zachęca dziecko do podjęcia danej aktywności. Tę samą rolę ma pełnić fizyczne wsparcie (kiedy dziecko jest oparte plecami
o terapeutę) lub kontakt wzrokowy.
Programy podstawowe skupiają się kolejno na odczuwaniu poszczególnych części ciała poprzez różne aktywności, wymagają od dziecka większej ruchliwości, koordynacji
oraz świadomości społecznej.
Programy Knillów mogą być stosowane jako metoda:
● Przywracająca doznania zmysłowe trenowane w życiu płodowym, służące poznaniu własnego ciała i umożliwiające kontakt z otoczeniem (Olechnowicz 1988),
● Pobudzająca dzieci głębiej upośledzone do aktywności i współdziałania,
● Aktywizująca dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym,
● Diagnostyczna i usprawniająca w terapii dzieci nieharmonijnie rozwijające się,
z trudnościami w nauce,
● Porządkująca zachowanie dzieci niedostosowanych społecznie.
Program wprowadzający – 8 minut.
● Kołysanie
● Wymachiwanie rękoma
● Pocieranie dłoni
● Klaskanie
● Głaskanie głowy
● Głaskanie brzucha
● Relaksacja
Program I – 15 minut.
● Kołysanie
● Wymachiwanie rękoma
● Zginanie i rozprostowanie rąk
● Pocieranie dłoni
● Zaciskanie i otwieranie dłoni
● Pocieranie dłoni
● Zaciskanie i otwieranie dłoni
● Ruchy palców
● Klaskanie
● Głaskanie głowy
Program II – 15 minut.
● Kołysanie
● Klaskanie
● Głaskanie brzucha
● Głaskanie ud
● Głaskanie kolan
● Głaskanie palców u nogi
● Wiosłowanie
● Pocieranie stóp
● Poruszanie palcami u stóp
● Poruszanie nogami
● Leżenie na plecach
● Obracanie się z pleców na bok
● Obracanie się z pleców na brzuch
● Relaksacja
Program III – 20 minut.
● Leżenie na brzuchu
● Leżenie na plecach
● Obracanie się z pleców na brzuch
● Poruszanie nogami
● Czołganie się na brzuchu
● Raczkowanie
● Klęczenie i spacerowanie na kolanach
● Upadanie z pozycji klęczącej
● Odpychanie i przyciąganie
● Relaksacja
Program IV – 20 minut.
● Leżenie na brzuchu
● Leżenie na brzuchu i mruganie oczyma
● Leżenie na plecach z rękoma wokół karku
● Poruszanie nogami (jazda rowerem)
● Odbijanie się na siedzeniu
● Ślizganie się na siedzeniu
● Podnoszenie się i stanie bez ruchu
● Podnoszenie ramion – jednego a potem obu jednocześnie
● Podnoszenie jednocześnie jednej ręki i jednej nogi
● Stawanie przed kimś
● Podbieganie do – odbieganie od
● Spacerowanie – szybko i delikatnie
● Spacerowanie – wolno i ciężko
● Spacerowanie – wolno i delikatnie
● Dwa i dwa (znajdź partnera)
Programy Aktywności przeznaczone są do pracy z dziećmi, młodzieżą i dorosłymi o różnym poziomie rozwoju intelektualnego, społecznego i fizycznego. Nie są traktowane jako pełna
i jedyna strategia edukacyjna. Niejednokrotnie pełnią natomiast funkcję bazy, na której można zbudować most, otwierający osobie zagubionej drogę do świadomego kontaktu
z otoczeniem i sprawne w tym otoczeniu działanie.
Opracowała: Anita Wieloch