Metoda Montessori

Maria Montessori wypracowała koncepcję pedagogiczną obejmującą cały rozwój dziecka, poczynając od urodzenia, aż do wkroczenia w wiek dorosły.

CELE METODY

pomaga w rozwijaniu indywidualnych cech osobowości, w formowaniu prawidłowego charakteru, zdobywaniu wiedzy, umiejętności szkolnych i współdziałania.
rozwija samodzielność i wiarę we własne siły,
uczy szacunku do porządku i do pracy,
wypracowuje zamiłowanie do ciszy i w tej atmosferze do pracy indywidualnej i zbiorowej,
pomaga w osiąganiu długotrwałej koncentracji nad wykonywanym zadaniem,
wyrabia postawę posłuszeństwa opartego na samokontroli, a nie na zewnętrznym przymusie, uniezależnieniu od nagrody,
formuje postawy wzajemnej pomocy bez rywalizacji,
uczy szacunku dla pracy innych,
rozwija indywidualne uzdolnienia i umiejętności współpracy,
pomaga w osiąganiu spontanicznej samodyscypliny

ZADANIA:

uczenie przez działanie: dzieci zdobywają wiedzę i praktyczne umiejętności poprzez własną aktywność, w przemyślanym środowisku pedagogicznym, przy współpracy z nauczycielem
samodzielność: dzieci swobodnie wybierają rodzaj, miejsce, czas i formę pracy (indywidualną lub z partnerem) przy zachowaniu reguł społecznych. Rozwijają indywidualne uzdolnienia i uczą się realnej oceny swoich umiejętności.
koncentracja: dzieci ćwiczą dokładność i wytrwałość przy wykonywaniu konkretnych zadań.
lekcje ciszy: dzieci uczą się współpracować w cichych zajęciach indywidualnych i grupowych.
porządek: dzieci zdobywają umiejętność przestrzegania zasad porządku w otoczeniu i swoim działaniu.
społeczne reguły: dzieci zróżnicowane wiekowo (trzy roczniki) są łączone w grupy, sprzyja to wymianie wzajemnych zdolności i umiejętności. nie rań, nie niszcz, nie przeszkadzaj.
obserwacja: jest kluczem dorosłych do poznania świata dziecka. Nauczyciel z szacunkiem i uwagą obserwuje postępy i trudności dziecka, jest jego przewodnikiem.
indywidualny tok rozwoju każdego dziecka: dziecko jest serdecznie przyjęte, znajduje uwagę i indywidualną opiekę nauczyciela. Pracuje według własnego tempa i możliwości, podejmując zadania, do których jest już gotowe.
obserwacja: jest kluczem dorosłych do poznania świata dziecka. Nauczyciel z szacunkiem i uwagą obserwuje postępy i trudności dziecka, jest jego przewodnikiem.

MATERIAŁY MONTESSORI – oryginalny zestaw pomocy dydaktycznych

Materiał do ćwiczeń z praktycznego życia – związany z samoobsługą, troską o środowisko, zwyczajami i normami społecznymi.
Materiał sensoryczny – rozwijający poznanie zmysłowe, służy pobudzaniu aktywności umysłowej.
Materiały do nauki języka, matematyki, kultury i innych dziedzin wiedzy.

Przygotowane otoczenie charakteryzuje się pięknem, porządkiem, jest rzeczywiste, proste i dostępne. Dzieci muszą mieć zapewnioną wolność do pracy, ale jednocześnie umieć podążać według wyznaczonych zasad, które pozwalają na pracę jako część grupy. Dzieciom powinno się zapewnić przystosowane dla nich materiały, które wspierają odkrywanie świata i umożliwiają im rozwój niezbędnych umiejętności.

NAUCZYCIEL

Powinien obserwować dziecko, a jego ciągłym celem jest coraz rzadsza interwencja w miarę rozwoju dziecka. Nauczyciel jest odpowiedzialny za stworzenie atmosfery spokoju, bezpieczeństwa, porządku i radości, oraz powinien być dostępny dla dziecka, by w razie potrzeby pomóc mu czy zachęcić do działania.
Z młodszymi dziećmi, nauczyciel pracuje poprzez demonstrowanie im użycia materiałów czy zadań odpowiednich dla ich indywidualnego rozwoju.

Kluczem do pedagogiki M. Montessori jest polaryzacja uwagi, czyli skupienie rozproszonej uwagi na jednym zajęciu lub przedmiocie, stanowi zamknięty cykl pracy dziecka, możemy w niej rozróżnić trzy części,:

1. PRZYGOTOWANIE: rozpoczyna się postawą wyczekiwania. Dziecko nastawia się na pracę, chodzi po pokoju, ogląda przedmioty, bierze je do ręki i odstawia. Szuka rzeczy, która do niego „przemówi”. Wybiera wśród różnorodnych przedmiotów Wewnętrzna potrzeba skłania dziecko do poznania tej rzeczy, wejścia z nią w bliższy kontakt, poznania jej. Jest to stadium niepokoju i poszukiwania. Przygotowuje dziecko do drugiej części – WIELKIEJ PRACY. Wychowawca może, a czasami musi dać dziecku pośrednią ochronę, respektując jednocześnie swobodę ruchu i pozostawiając dziecku swobodę wyboru. Wychowawca musi się wstrzymać z bezpośrednim ingerowaniem. Między pierwszą a drugą częścią Polaryzacji dziecko okazuje oznaki zmęczenia, jest ono pozorne: dziecko jest niespokojne, wstaje, chodzi tam i z powrotem. Nie można dziecka przywoływać „do porządku”, należy ten stan podtrzymywać, gdyż jest on potrzebny dla równomiernego i kompletnego przebiegu wewnętrznego rozwoju dziecka.

2. WIELKA PRACA – dziecko ma prawo wybrania, jako pierwszej pracy, pracę najtrudniejszą, na którą skierowuje całą swoją uwagę. Pogrążone jest w tej pracy.
Do tej części należy chęć powtarzania ćwiczeń, aż do całkowitego nasycenia się dziecka, które powtarza tyle razy, aż pokona wszystkie problemy związane z tym zajęciem. Jest to czas intensywnej i wytrwałej pracy, cechującej się wewnętrznym pogrążeniem i zewnętrzną izolacją. Dziecko nie reaguje na bodźce z otoczenia. Próby oderwania go od pacy, nie przynoszą efektów. Dziecko jednym przedmiotem utrzymuje łączność z otoczeniem. Główną właściwością tej fazy jest całkowite poświęcenie się pracy, która daje siłę do koncentracji i potęguje energię, rozwija zdolności umysłowe i panowanie nad sobą.

3. SPOKÓJ – koniec cyklu aktywności. Jest to pełen zamyślenia spokój, dziecko więcej nie pracuje, wewnętrznie przeżywa to, co zrobiło. Ogląda swoją pracę, cieszy się z tego, co dokonało. Jest to okres spokojnego przetwarzania zdobytych wrażeń. Odbywa się we wnętrzu dziecka, w jego umyśle. Określany bywa „zamyślonym odpoczynkiem”. Maria Montessori nazwała ten okres „wewnętrzną skupioną pracą”. Jest to czas odkryć. Konieczność jego uwzględnienia w dziecięcym procesie tworzenia jest ważnym aspektem wychowania. Bardzo ważne w tej pedagogice jest zrozumienie fenomenu nazywanego przez M. Montessori Chłonący Umysł. Posiada on siłę twórczą i występuje tylko u dzieci. Jest to nieuświadomiona umiejętność do uczenia się. Dziecko uczy się inaczej niż dorosły. M. Montessori porównała dziecko z gąbką chłonącą nieświadomie wszystko z otoczenia. Nieświadomie wchłonięte, przyswojone zdarzenia są podstawą rozwoju. Podstawowym zadaniem jest pobudzanie predyspozycji i najkorzystniejsze ich wspieranie. Należy uwzględniać zainteresowania dziecka, które są przejawem jego „wrażliwości”. W celu przyśpieszenia rozwoju dziecka należy stosować obserwację występowania „wrażliwych faz”, aby dać dziecku to, czego domaga się jego osobowość. Wiedza o „wrażliwych fazach” pozwala dorosłym zrozumieć i odpowiednio reagować na nagłe zmiany nastrojów dziecka i tzw. kaprysy. W dziecku trwa wewnętrzna walka, która czasami jest skutkiem odchyleń od normy, spowodowanych najczęściej błędami dorosłych. Konsekwencją postępowania pedagogicznego ma być doprowadzenie dziecka do samodzielności, niezależności od dorosłych, odpowiedzialności i miłości do świata.

Opracowała Anita Wieloch